Studentenparticipatie speelt een steeds grotere rol binnen het mbo. Het betrekken van studenten bij besluitvorming en beleid zorgt niet alleen voor beter onderwijs, maar versterkt ook hun positie en betrokkenheid bij de school. Binnen Nederland ondersteunt NCP EQAVET deze ontwikkeling door kennisdeling en het stimuleren van goede voorbeelden. Een van die praktijkvoorbeelden is de rol van de participatiecoördinator, een functie die op verschillende ROC’s is geïntroduceerd om studentenparticipatie naar een hoger niveau te tillen. Maar wat doet een participatiecoördinator precies, en wat kunnen andere scholen hiervan leren? We spraken met participatiecoördinatoren van drie ROC’s over hun ervaringen, uitdagingen en succesfactoren.
Samenvatting van het artikel
Studentenparticipatie is een cruciale factor in het versterken van de kwaliteit van het mbo-onderwijs. Door studenten actief te betrekken bij beleid en besluitvorming, wordt niet alleen hun leerervaring verbeterd, maar ook de organisatie als geheel versterkt. In dit artikel spreken we drie participatiecoördinatoren over hun rol, de impact van studentenparticipatie en de uitdagingen die hierbij komen kijken.
De belangrijkste inzichten uit het interview:
- De participatiecoördinator als verbindende schakel
Deze functie helpt om studentenparticipatie structureel te verankeren in de school en zorgt voor continuïteit. Uit het interview blijkt dat zonder een coördinator studentenparticipatie versnipperd kan blijven of afhankelijk is van losse initiatieven. - Ondersteuning vanuit het CvB en de directie is essentieel
Studentenparticipatie kan alleen effectief zijn als het breed gedragen wordt binnen de organisatie. Zonder draagvlak op beleidsniveau bestaat het risico dat participatie vrijblijvend en incidenteel blijft en input van studenten minder serieus wordt genomen. - Studenten moeten ervaren dat hun input telt
Participatie kan mislukken als er geen terugkoppeling is op wat de school doet met de input van studenten. Als studenten merken dat hun ideeën echt iets veranderen, doen ze een volgende keer graag opnieuw mee. Dit maakt participatie vele malen effectiever. - Succesvolle participatie vraagt begeleiding voor zowel studenten als medewerkers
Niet alleen studenten hebben ondersteuning nodig bij effectieve participatie, maar ook medewerkers. Uit het interview blijkt dat veel docenten en medewerkers studenten wel willen betrekken, maar niet goed weten hoe. De participatiecoördinator helpt hen hierbij door processen te begeleiden en medewerkers handvatten te bieden. - Een cultuurverandering is nodig en kost tijd
Studentenparticipatie gaat verder dan alleen formele medezeggenschap (de centrale studentenraad); het vraagt om een bredere mindset waarin studenten als volwaardige gesprekspartners worden gezien. Uit het interview bleek dat er nog veel koudwatervrees is bij docenten en dat mbo-studenten soms worden onderschat in hun vermogen om bij te dragen. Cultuurverandering kost veel moeite en tijd en vraagt een duurzame investering van de school.
Reflectie vanuit het EQAVET Referentiekader
Het EQAVET Referentiekader stelt dat kwaliteitsverbetering in het beroepsonderwijs hand in hand gaat met de betrokkenheid van alle stakeholders, waaronder studenten. Dit praktijkvoorbeeld laat zien hoe de participatiecoördinator een sleutelrol kan spelen in het realiseren van een meer inclusieve en systematische benadering van studentenparticipatie.
Hoe sluit dit praktijkvoorbeeld aan op het EQAVET Referentiekader?
- Relevantie en betrokkenheid (Indicator 1 & 4)
Door studenten structureel een stem te geven, wordt het onderwijs beter afgestemd op hun behoeften en de realiteit van de beroepspraktijk. Dit draagt bij aan een leeromgeving waarin studenten zich eigenaar voelen van hun leerproces en actief bijdragen aan de verbetering van hun opleiding. - Continu verbeteren van kwaliteit (Indicator 5)
Participatie leidt tot waardevolle feedback die direct kan bijdragen aan onderwijsinnovatie en kwaliteitsverbetering. Door studenten vroegtijdig te betrekken bij beleidsontwikkeling en onderwijsverbeteringen, wordt voorkomen dat pas achteraf bijsturing nodig is. - Inclusiviteit en gelijke kansen (Indicator 6 & 8)
Studentenparticipatie helpt bij het creëren van een inclusieve schoolcultuur, waarin niet alleen een kleine, actieve groep studenten meepraat, maar waarin álle studenten toegang hebben tot inspraakmogelijkheden. Dit draagt bij aan gelijke kansen en een rechtvaardig onderwijssysteem. - Effectieve implementatie en borging (Indicator 10)
De functie van participatiecoördinator draagt bij aan een systematische aanpak die voorkomt dat studentenparticipatie afhankelijk is van losse initiatieven. Door de rol te verankeren in het onderwijsbeleid, wordt gewaarborgd dat participatie een vaste plek heeft in kwaliteitszorgsystemen en niet alleen afhankelijk is van individuele enthousiaste medewerkers.
Door actief te investeren in studentenparticipatie en rollen zoals de participatiecoördinator, versterken mbo-scholen niet alleen de onderwijskwaliteit, maar creëren ze ook een leeromgeving waarin studenten zich gehoord en gewaardeerd voelen. Dit leidt uiteindelijk tot beter onderwijs, een sterkere binding met de opleiding en een beter voorbereide beroepsbevolking.